Opis
Czym są zajęcia rewalidacyjne?
Zajęcia rewalidacyjne prowadzone są dla uczniów z niepełnosprawnościami. W praktyce będą to więc zajęcia dla dzieci:
- niewidzących, słabowidzących,
- niesłyszących, słabosłyszących,
- z autyzmem,
- z zespołem Aspergera,
- z niepełnosprawnością ruchową i/lub intelektualną,
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Celem prowadzenia zajęć rewalidacyjnych nie jest uzupełnianie wiadomości, lecz ogólnie pojęte usprawnianie rozmaitych funkcji, takich jak:
- mowa i komunikacja,
- spostrzeganie,
- koncentracja i uwaga,
- pamięć,
- orientacja przestrzenna,
- koordynacja wzrokowo-ruchowa,
- koordynacja wzrokowo-słuchowa,
- funkcjonowanie społeczne i emocjonalne.
Zapisy w dzienniku zajęć rewalidacyjnych powinny stanowić dokumentację realizacji zakładanych celów prowadzenia takich zajęć. Tymczasem wśród szczegółowych celów rewalidacji wymienia się między innymi:
- wyrównywanie braków,
- korygowanie odchyleń od normy,
- eliminowanie przejawów i przyczyn zaburzeń,
- rozpoznawanie i rozwijanie mocnych stron dziecka,
- tworzenie warunków do pełnego rozwoju psychicznego, umysłowego i społecznego,
- stymulowanie rozwoju,
- korygowanie zaburzonych funkcji,
- rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych, motorycznych,
- niwelowanie trudności, ograniczeń, dysfunkcji, które uniemożliwiają dziecku efektywne uczenie się.
Warto pamiętać, że chociaż istnieje pewien zakres zajęć obowiązkowych, to program rewalidacji zawsze dopasowuje się do potrzeb ucznia między innymi na podstawie orzeczenia z poradni psychologiczno pedagogicznej, ale także na podstawie wywiadu z rodzicami czy nauczycielami. Wśród zajęć obowiązkowych wymieniamy między innymi naukę systemu Braille’a dla osób niewidomych oraz zajęcia rozwijające kompetencje społeczne dla uczniów z autyzmem. Inne zajęcia rewalidacyjne mogą dotyczyć na przykład korygowania wad wymowy czy eliminowania zaburzeń w zakresie integracji sensorycznej.
Jak wygląda dziennik zajęć rewalidacyjnych?
Jak zostało wspomniane, wypełniony dziennik zajęć rewalidacyjnych dokumentuje przebieg nauczania lub działalność wychowawczo-opiekuńczą szkoły jako “dziennik innych zajęć”. Taki dokument powinien spełniać wymogi Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji z późniejszymi zmianami. W związku z tym uwzględnia się w nim między innymi dane uczniów, harmonogram prowadzonych zajęć oraz ocenę postępów z opisem efektów stosowanych form i metod pracy.
Co istotne, dziennik zajęć rewalidacyjnych może być prowadzony w formie tradycyjnej, papierowej i/lub elektronicznej. Elektroniczny dziennik wolno jest prowadzić – bez dziennika papierowego – wyłącznie za zgodą organu prowadzącego placówkę.
Jak opisywać zajęcia rewalidacyjne w dzienniku?
Wiele osób zastanawia się, jak wypełnić dziennik zajęć rewalidacyjnych w sposób prawidłowy. Bardzo istotne jest bowiem to, aby poszczególne wpisy oddawały terapeutyczny charakter zajęć, często mylonych z zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi. Pomocne przy formułowaniu wpisów do dziennika jest więc stosowanie zamkniętego katalogu określeń, wśród których wymieniamy takie czynności jak:
- usprawnianie,
- stymulowanie,
- utrwalanie,
- ćwiczenie,
- rozwijanie,
- wdrażanie itp.
Unikamy natomiast w szczególności takich sformułowań jak “nauka” czy “poznawanie”. Warto wspomnieć również, że tematy do dziennika zajęć rewalidacyjnych mogą mieć związek z realizacją podstawy programowej, jednak powinny sprowadzać się do wykorzystania metod terapeutycznych.
Przykładowo, zajęcia z wykorzystaniem liter alfabetu można określić jako ćwiczenie pamięci lub usprawnianie percepcji wzrokowej w oparciu o materiał literowy, a pisanie liter lub cyfr po śladach jako stymulowanie rozwoju motoryki małej.
Jak brzmią przykładowe wpisy do dziennika zajęć rewalidacyjnych?
Przykładowe wpisy do dziennika zajęć rewalidacyjnych powinny opisywać czynności prowadzące do usprawniania zaburzonych funkcji – motorycznych i/lub poznawczych. Należy pamiętać przy tym, że zakres takich zajęć dopasowuje się indywidualnie do ucznia lub grupy uczniów, stosując przy tym informacje:
- z orzeczenia poradni PP – opisującego rodzaj niepełnosprawności, mocne strony ucznia, trudności w funkcjonowaniu, zalecenia,
- pozyskane w ramach wywiadu z rodzicami, nauczycielami, specjalistami pracującymi z dzieckiem.
W praktyce dziennik może zawierać między innymi następujące wpisy:
- ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo ruchową, polegające na segregowaniu kształtów figur geometrycznych,
- usprawnianie zdolności motorycznych poprzez pisanie/rysowanie po śladzie,
- trening rozwijający funkcje wzrokowe, polegający na rozpoznawaniu przebiegu zdarzeń po obrazkach,
- usprawnianie umiejętności komunikacyjnych poprzez stosowanie gestów i mimiki,
- rozwijanie umiejętności komunikacyjnych i społecznych poprzez opowiadanie historii na podstawie obrazków,
- rozwijanie umiejętności spostrzegania poprzez zabawę w znajdowanie różnic,
- korygowanie wad wymowy dzięki graniu w gry planszowe/karciane/towarzyskie.
Warto pamiętać, że metody pracy z dzieckiem należy dostosować do rodzaju niepełnosprawności, a także indywidualnych możliwości i trudności dziecka. Innych metod pracy wymaga uczeń z afazją, a innych uczeń z autyzmem. Dzieci z niepełnosprawnością najlepsze postępy osiągają wtedy, kiedy w pracy z nimi stosuje się bezpośrednie doświadczanie, ruch, działanie, integrację zmysłów. Zasadniczo, zajęcia mogą prowadzić do rozwijania:
- funkcji poznawczych,
- funkcji sensomotorycznych,
- funkcji motorycznych,
- umiejętności społecznych.
Należy podkreślić także, że zajęcia rewalidacyjne nie są tym samym, co zajęcia specjalistyczne. Z zajęć rewalidacyjnych mogą korzystać jedynie dzieci niepełnosprawne na podstawie odpowiedniego orzeczenia z poradni. Natomiast na zajęcia specjalistyczne prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą przychodzić wszyscy uczniowie potrzebujący takiej pomocy, w tym także uczniowie niepełnosprawni.