Opis
Czym są zajęcia TUS?
TUS to skrót od treningu umiejętności społecznych. Zajęcia TUS sprowadzają się więc do terapii dla dzieci wykazujących problemy w zakresie rozwoju społecznego. Terapia ta ma na celu stymulowanie rozwoju emocjonalnego, umiejętności interpersonalnych, współdziałania oraz empatii.
Kompetencje społeczno-emocjonalne to jedne z najważniejszych w młodym wieku kompetencji, które powinny być rozwijane na każdym etapie kształcenia. Z reguły ich rozwój stymulowany jest w sposób naturalny podczas zwykłych zajęć i codziennych aktywności. Coraz częściej zdarza się jednak, że dzieci w przedszkolu wykazują wyjątkowe trudności w zakresie rozwoju społecznego, dlatego w celu wyrównania takich dysharmonii rozwojowych prowadzone są zajęcia TUS.
W praktyce, TUS to ustrukturalizowane działania nauczyciela – trenera – które mają na celu wywołanie u dziecka określonych, pożądanych zachowań społecznych. Nauczyciel planujący zajęcia tego typu musi dobrać więc odpowiednio:
- cel,
- formę,
- metody,
- treści
do potrzeb i możliwości uczniów, aby stworzyć program zajęć, który pozwoli wypracować określone umiejętności.
Cele i założenia zajęć TUS
Cele zajęć TUS są zorientowane na wszechstronny rozwój umiejętności społecznych, emocjonalnych i osobistych u dzieci. Głównym celem jest zwiększenie poczucia własnej wartości, pewności siebie oraz świadomości emocjonalnej u uczniów. Zajęcia TUS są prowadzone w sposób naturalny, w trakcie codziennych czynności, działań i aktywności, aby dzieci mogły łatwiej przyswoić nowe umiejętności.
Co powinno znaleźć się w rocznym planie pracy TUS w przedszkolu?
Roczny plan pracy TUS w przedszkolu musi składać się z kilku elementów formalnych, określających między innymi objęte programem obszary pracy z dziećmi. Należy uwzględnić w nim:
- opis przeznaczenia planu pracy, w tym: wiek dzieci, wskazanie potrzeb edukacyjnych, trudności, niepełnosprawności czy sprzężeń,
- opis obszarów pracy, potrzeb uczniów, trudności, oparty na wstępnych diagnozach, obserwacjach i rozmowach z innymi nauczycielami, dziećmi i rodzicami,
- opis celów programu, na przykład wypracowanie umiejętności nawiązywania relacji, zwiększenie świadomości emocjonalnej, poznanie technik relaksacyjnych, zwiększenie pewności siebie, wypracowanie umiejętności autoprezentacji, nauka rozpoznawania emocji,
- oznaczenie czasu trwania programu i liczby godzin zajęć,
- oznaczenie liczebności grupy,
- opis wymiaru zajęć (ile godzin w tygodniu, po ile godzin/minut),
- opis ewaluacji (oceny programu), na przykład w oparciu o informację zwrotną uzyskaną od uczestników, kwestionariusz, obserwację zdobytych umiejętności.
Jakie mogą być przykładowe tematy zajęć TUS w przedszkolu?
Przykładowy program zajęć TUS w przedszkolu powinien obejmować nie tylko wymienione wyżej informacje podstawowe, ale również dokładne tematy zajęć na cały rok szkolny. Warto pamiętać więc, że zajęcia tego typu mają na celu między innymi:
- rozwój umiejętności autoprezentacji,
- zwiększenie kontroli nad emocjami,
- zwiększenie świadomości emocjonalnej,
- zwiększenie pewności siebie i poczucia własnej wartości,
- rozwój umiejętności nawiązywania relacji,
- rozwój umiejętności radzenia sobie z krytyką, porażkami,
- rozwój asertywności, umiejętności wyrażania własnego zdania.
Trening TUS ma eliminować niepożądane zachowania i modelować je tak, aby spełniały kryteria zachowań społecznie pożądanych. Przykładowe zajęcia mogą dotyczyć więc między innymi:
- kłamania – po co kłamiemy, jakie skutki ma mówienie nieprawdy, czy kłamstwa krzywdzą innych,
- obgadywania, plotkowania – jakie są skutki obmawiania innych,
- płakania – dlaczego płaczemy, jak pocieszyć kogoś, kto płacze,
- wygłupiania się – kiedy wygłupy mogą być niebezpieczne,
- obowiązków i konieczności ich wypełniania,
- wygrywania i stosowania zasad fair play,
- przegrywania i radzenia sobie z porażką,
- złości i jej kontrolowania,
- komunikacji (rozmawiania),
- przestrzegania zasad i norm społecznych,
- rozróżniania emocji, panowania nad emocjami, wyrażania emocji,
- rozumienia samego siebie,
- nawiązywania relacji z rówieśnikami,
- współpracy w grupie,
- prawidłowego rozwiązywania konfliktów,
- wyrażania własnego zdania,
- radzenia sobie z sytuacjami trudnymi.
Jak wyglądają zajęcia TUS w praktyce?
Zajęcia TUS najczęściej rozpoczyna się od postawienia diagnozy, czyli organizacji prostych zabaw grupowych i obserwacji zachowania uczniów, którzy w nich uczestniczą. W trakcie takich ćwiczeń nauczyciel powinien sprawdzać, jak dzieci współpracują, jak czują się w towarzystwie rówieśników oraz czy są zaangażowane w podejmowane działania. Program TUS w przedszkolu w ramach zajęć praktycznych może przewidywać między innymi takie czynności jak:
- praca w parach,
- praca w grupach,
- odgrywanie ról,
- dyskusje,
- burze mózgów.
Jedno z najprostszych ćwiczeń w ramach TUS polega na odgrywaniu różnych sytuacji społecznych – parami lub grupowo – w celu przedstawienia określonego problemu, na przykład konfliktu.
Inne metody prowadzenia zajęć TUS to:
- nazywanie emocji na podstawie rysunków lub zdjęć twarzy,
- pokazywanie emocji bez wypowiadania słów (gra w kalambury),
- naśladowanie ruchów lub mimiki innej osoby/nauczyciela (zabawa w lustro).
Podczas całego treningu nauczyciel powinien również obserwować dziecko, podsumowywać jego postępy po każdych zajęciach i podpowiadać, nad czym uczeń musi jeszcze popracować.