Diagnoza funkcjonalna – arkusz obserwacyjny – wzór

Czym jest diagnoza funkcjonalna?

Diagnoza funkcjonalna sprowadza się do określenia poziomu funkcjonowania dziecka w wielu sferach i aspektach jego rozwoju. Podczas ustalania diagnozy ocenia się rozwój dziecka w różnych sytuacjach, ponieważ środowisko i okoliczności mają wpływ na jego zachowanie i kształtowanie osobowości.

Diagnoza funkcjonalna powinna pozwalać na określenie słabych i mocnych stron dziecka, a także na rozpoznanie jego potencjału rozwojowego. Dzięki diagnozie można ustalić dokładne potrzeby dziecka, a następnie sposoby ich pełnego zaspokojenia.

W oparciu o obserwację w konkretnych sytuacjach specjalista może zidentyfikować wszelkie trudności dziecka i przygotować odpowiedni program terapeutyczny w celu ich wyeliminowania. 

Co ocenia się w arkuszu diagnozy funkcjonalnej?

Należy wiedzieć, że przykładowy arkusz obserwacyjny diagnozy funkcjonalnej zawsze obejmuje ten sam zakres informacji – jest ustandaryzowany. Uwzględnia się w nim ocenę:

• motoryki małej,
• motoryki dużej,
• komunikacji,
• funkcji poznawczych,
• koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• nawiązywania kontaktów,
• percepcji,
• reakcji na bodźce i mowę,
• zainteresowania przedmiotami i zabawą.

Diagnozę można poprowadzić zatem w oparciu o uniwersalny wzór arkusza obserwacyjnego diagnozy funkcjonalnej. Dokument przyjmuje postać tabeli, dzięki czemu jest przejrzysty i łatwy do przeanalizowania dla każdej osoby.

Warto pamiętać przy tym, że arkusz to nie jedyne narzędzie diagnozy funkcjonalnej. Pozostałe to wywiad z rodzicami, obserwacja kierowana oraz obserwacja swobodnej zabawy dziecka z rodzicami. 

Co uwzględnia się w arkuszu obserwacyjnym diagnozy funkcjonalnej?

Arkusz obserwacyjny powinien pozwolić na opis rozwoju fizycznego, emocjonalnego, poznawczego i społecznego dziecka. Rozwój fizyczny to rozwój motoryki małej i dużej, czyli między innymi koordynacja ruchowa, sprawność, umiejętność posługiwania się przyborami. Rozwój emocjonalny i społeczny to z kolei:

• przeważający nastrój,
• akceptacja rówieśników,
• umiejętność nawiązywania kontaktów,
• radzenie sobie z emocjami,
• zdyscyplinowanie,
• motywacja do nauki,
• stabilność emocjonalna,
• przeżywanie,
• radzenie sobie z niepowodzeniami,
• reakcja na krytykę, itd.

Rozwój poznawczy dotyczy procesu uczenia się, czyli między innymi pamięci, koncentracji uwagi, zainteresowania nauką, umiejętności łączenia faktów i formułowania wniosków czy też systematycznej pracy w szkole. Co ważne, diagnozę funkcjonalną można przeprowadzić w celu ułożenia programu terapeutycznego, ale także w takich sytuacjach jak rozwód rodziców.

Jeśli opiekunowie chcą sprawdzić, jak funkcjonuje dziecko w okresie okołorozwodowym, mogą zlecić specjalistom z poradni ustalenie diagnozy funkcjonalnej. Rozwód wiąże się z trudnymi emocjami i może wywoływać u dzieci między innymi zaburzenia nastroju, apatię czy agresję.